Ξαφνικά στις τρεις το απόγευμα ο ήλιος σα να βασίλεψε πάνω από το Σάο Πάολο. Μπορεί η μεγαλούπολη στα νοτιοανατολικά της Βραζιλίας να απέχει 3.000 χλμ από την Αμαζονία, όμως την περασμένη Δευτέρα ένιωσε τα αποτελέσματα της ανεύθυνης και δόλιας πολιτικής απέναντι στα δάση και τη ζούγκλα της χώρας.
Ο κακός καιρός και οι πυρκαγιές, που καίνε επί μέρες απέραντες εκτάσεις, έχουν απλωθεί στις πολιτείες του Άκρε, της Ροντόνια, του Μάτο Γκρόσο και του Μάτο Γκρόσο ντο Σουλ—φθάνοντας έως την τριπλή μεθόριο της Βραζιλίας, με τη Βολιβία και την Παραγουάη—ήταν οι κύριοι λόγοι για το νέφος τέφρας που απλώθηκε πάνω από το Σάο Πάολο.
Οι καπνοί από την Αμαζονία και τη φωτιά από τον άλλο δασικό πνεύμονα του Παντανάλ, μεταφέρθηκαν από τους ανέμους νοτιοανατολικά, συμβάλλοντας σύμφωνα με τον μετεωρολόγο Μαρσέλου Πινιέιρου, του ινστιτούτου Cimatempo, στη «φυσική καταστροφή, με τον ουρανό να σκοτεινιάζει περισσότερο από το κανονικό».
Η Βραζιλία βιώνει το μεγαλύτερο κύμα πυρκαγιών της τελευταίας 5ετίας, σύμφωνα με το ίδρυμα της διαστημικής υπηρεσίας της χώρας ΙΝΡΕ, που ανήκει στο υπουργείο Επιστημών και Τεχνολογίας. Το ΙΝΡΕ έχει καταγράψει 71.497 πυρκαγιές από την 1η Ιανουαρίου έως τις 18 Αυγούστου, αριθμός κατά 82% αυξημένος από την ίδια περίοδο κατά το περασμένο έτος, στην οποία είχαν καταγραφεί 39.194 πυρκαγιές. Το τελευταίο μεγάλο κύμα πύρινης καταστροφής είχε καταγραφεί το 2016 με 66.622 φωτιές.
Μολονότι ακόμη δεν έχει αποσαφηνισθεί με ποιόν τρόπο οι πυρκαγιές έχουν προκαλέσει τα νέφη, οι ειδικοί από πολλών ημερών είχαν ειδοποιήσει για τη δημιουργία του φαινομένου και τη μετατόπισή του νοτιότερα. Δεν ήταν μόνο η εταιρεία διαστήματος ΙΝΡΕ, αλλά και η αμερικανική NASA, που με τους δορυφόρους τους εντόπισαν μεγάλες συγκεντρώσεις CO2 πάνω από τα κρατίδια Άκρε, Ροντόνια, Μάτο Γκρόσο και Μάτο Γκρόσο ντο Σουλ.
Οι ειδικοί τονίζουν πως αιτία για τις πυρκαγιές είναι η ξηρασία-σε πολλές περιοχές δεν έχει βρέξει για πάνω από τρεις μήνες-αλλά σε μεγάλο βαθμό και οι μεγαλοϊδιοκτήτες γης και οι διάφοροι καταπατητές, οι οποίοι προκαλούν πυρκαγιές για να πληθύνουν τα εδάφη τους. Μάλιστα, η εφημερίδα Folha de S. Paulo αποκαλύπτει πως οι καλλιεργητές του κρατιδίου Παρά κήρυξαν τη 10η Αυγούστου «Ημέρα της Φωτιάς». Μέσα στις επόμενες ώρες, το ΙΝΡΕ είχε καταγράψει μία σειρά από πυρκαγιές στην περιοχή ατή. Από την πλευρά του το κρατίδιο Άκρε κήρυξε κατάσταση περιβαλλοντικού συναγερμού εξαιτίας του μεγάλου αριθμού πυρκαγιών που έχουν εκδηλωθεί.
Για πολλές εβδομάδες η περιοχή αυτή έχει βρεθεί στο επίκεντρο του διεθνούς ενδιαφέροντος. Ο ακροδεξιός πρόεδρος της Βραζιλίας Ζαΐχ Μπολσονάρου έχει επικρίνει τα στοιχεία της ΙΝΡΕ, τα οποία τεκμαίρουν μία αύξηση της αποψίλωσης των δασών της Αμαζονίας κατά τους πρώτους μήνες της διακυβέρνησής του. Ο Μπολσονάρου αμφισβήτησε τα στοιχεία αυτά σε συνάντησή του με δημοσιογράφους. Ο πρόεδρος της ΙΝΡΕ δημοσίως αμφισβήτησε τις κατηγορίες του προέδρου και κατέληξε να απολυθεί αμέσως μετά.
Ο ακροδεξιός πρόεδρος, ήδη από την προεκλογική του εκστρατεία το 2018 είχε ταχθεί υπέρ της χαλάρωσης των ελέγχων για να αποφευχθεί η αποψίλωση των δασών. Αφαίρεσε αρμοδιότητες από το Ινστιτούτο Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων της Βραζιλίας και επέτρεψε τις εξορύξεις στις προστατευμένες περιοχές των ιθαγενών φυλών. Επίσης συγκρούσθηκε ανοικτά με τη Γερμανία και τη Νορβηγία, που από το 2008 στηρίζουν οικονομικά το Ταμείο για την Αμαζονία, το οποίο χρηματοδοτεί τα σχέδια για την προστασία της ζούγκλας και των δασών της Βραζιλίας. Το αποτέλεσμα ήταν οι δύο χώρες αυτές να παγώσουν τις χρηματοδοτήσεις για την προστασία του παγκόσμιου αυτού δασικού πνεύμονα.