Η υποστελέχωση και η λειψή χρηματοδότηση ως εργαλείο πολιτικής εξάρτησης
Διαβάζουμε ότι στην πρόσφατη συνεδρίαση του το ΔΣ της ΚΕΔΕ συζητήθηκε το μείζον ζήτημα της χρηματοδότησης των Δήμων, ενόψει και του ετήσιου Τακτικού Συνεδρίου της. Η αλήθεια είναι ότι η υποχρηματοδότηση και η υποστελέχωση των Δήμων δεν είναι απλώς πρόβλημα· είναι πολιτική επιλογή∙ και είναι ένα θέμα, που σπάνια ανοίγουμε δημοσίως. Ίσως γιατί αγγίζει τον πυρήνα της παθογένειάς μας:. Και αυτή η επιλογή μετατρέπει την Αυτοδιοίκηση σε ανάπηρο θεσμό, εξαρτημένο από χαρές υπουργών και ρουσφέτια βουλευτών.
Στη Φθιώτιδα -όπως και σε όλη τη χώρα- οι Δήμοι λειτουργούν χρόνια με μεγάλες ελλείψεις σε προσωπικό. Μηχανικοί λίγοι, υπηρεσίες αποδεκατισμένες, τεχνικά τμήματα υπολειτουργούν, κοινωνικές δομές πασχίζουν να σταθούν όρθιες. Ταυτόχρονα, η κρατική χρηματοδότηση παραμένει σκανδαλωδώς ανεπαρκής, καλύπτοντας απλώς τα απολύτως στοιχειώδη.
Και μετά έρχεται το επόμενο στάδιο: η «πολιτική εξάρτηση». Πρόσφατα, σε επίσκεψή μας σε δήμαρχο της περιοχής για συγκεκριμένο ζήτημα, δικαιολόγησε την αδράνειά του λέγοντας ότι δεν μπορεί να συγκρουστεί με υπουργούς, γιατί «πρέπει να χτυπάει την πόρτα τους για να φέρει χρήματα». Το πρόβλημα δεν είναι ο δήμαρχος. Το πρόβλημα είναι ότι το σύστημα τον έχει κάνει και τον έχει εκπαιδεύσει να σκέφτεται έτσι.
Γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί όταν η Αυτοδιοίκηση δεν έχει πόρους, αναγκάζεται να παρακαλά. Όταν δεν έχει προσωπικό, δεν μπορεί να σχεδιάσει και να υλοποιήσει. Μόνο να περιμένει. Η λειψή χρηματοδότηση παράγει πολιτική ομηρία. Ο στόχος είναι απλός:
Ο Δήμος να μην στέκεται στα πόδια του, ώστε να εξαρτάται από αυτόν που «μοιράζει» τα χρήματα. Και έτσι μπαίνει στη σκηνή ο «μεσάζοντας» βουλευτής. Ο ακούραστος διαμεσολαβητής. Ο «σωτήρας» που φέρνει χρηματοδότηση «με προσωπική παρέμβαση». Όμως οι Δήμοι δεν χρειάζονται σωτήρες. Αυτή η κατάσταση δεν είναι απλά αδυναμία του συστήματος. Είναι ο τρόπος που το σύστημα αναπαράγει την εξάρτηση. Όσο οι Δήμοι παραμένουν υποστελεχωμένοι και εξαρτημένοι, τόσο η κεντρική εξουσία θα μπορεί να εμφανίζεται ως ο μοναδικός μηχανισμός «λύσεων». Και όσο οι τοπικοί άρχοντες θεωρούν φυσιολογικό να «χτυπούν πόρτες», τόσο η Αυτοδιοίκηση θα παραμένει καχεκτική και περιθωριακή και μετατρέπεται σε «ετεροδιοίκηση» Όταν οι υπουργοί γίνονται οι αποκλειστικοί δρόμοι χρηματοδότησης και οι βουλευτές οι ενδιάμεσοι, τότε ο Δήμος δεν σχεδιάζει, εκτελεί ό,τι εγκριθεί από πάνω. Ο δήμαρχος δεν διεκδικεί, παρακαλεί. Η κοινωνία δεν απαιτεί, περιμένει από κάποιον “να της κάνει τη χάρη”. Αυτή δεν είναι Αυτοδιοίκηση. Είναι ετεροδιοίκηση με κομματικό πρόσημο.
Η Φθιώτιδα –με τα μεγάλα της προβλήματα σε υποδομές, υπηρεσίες, περιβάλλον, πολιτική προστασία– δεν μπορεί να περιμένει άλλο. Δεν γίνεται οι Δήμοι να ζουν με ελεημοσύνες. Δεν γίνεται οι πολίτες να πληρώνουν φόρους και οι υπηρεσίες πρώτης ανάγκης να εξαρτώνται από το αν θα συγκινηθεί ένας υπουργός. Και η λύση δεν είναι να «τρέχει» ένας δήμαρχος πίσω από έναν βουλευτή. Η λύση είναι η θεσμική χρηματοδότηση των Δήμων με βάση τις πραγματικές ανάγκες. Η λύση είναι η ενίσχυση προσωπικού με μόνιμες προσλήψεις εκεί όπου υπάρχει κενό. Η κατάργηση της πολιτικής μεσολάβησης για έργα και πόρους. Η αυτονομία στις αποφάσεις και ο ουσιαστικός έλεγχος από τους πολίτες. Η λύση είναι η διαφάνεια στις προτεραιότητες και στον τρόπο χρηματοδότησης έργων.
Μόνο έτσι μπορεί ο Δήμος να πάψει να είναι επαίτης και να γίνει θεσμός που σχεδιάζει, διεκδικεί και υλοποιεί. Η σημερινή κατάσταση δεν είναι φυσικό φαινόμενο. Είναι πολιτική αρχιτεκτονική. Και αλλάζει μόνο όταν αποφασίσουμε ότι η Αυτοδιοίκηση δεν είναι παράρτημα της εκτελεστικής εξουσίας, ούτε σκηνικό για φωτογραφίες.
Είναι -ή πρέπει να είναι- η πρώτη γραμμή της δημοκρατίας.
Στέφανος Σταμέλλος
https://www.facebook.com/stefanos.stamellos/